Komitet Fizyki PAN został powołany w 1952 r. Powołanie oraz określenie jego charakteru Komitet Fizyki zawdzięcza w olbrzymim stopniu Leopoldowi Infeldowi oraz Stefanowi Pieńkowskiemu.

Komitet Fizyki PAN w momencie powołania liczył 22 członków, w tym trzech przedstawicieli Komitetu Chemii i Komitetu Łączności PAN, a także trzech przedstawicieli ministerstw: szkolnictwa wyższego, zdrowia oraz obrony narodowej. Od lat 60. Komitetu Fizyki jest trzykrotnie liczniejszy. Obecnie w jego skład wchodzi 65 członków. Wzrost liczby członków oznaczał pełniejszą reprezentację przez Komitet całego środowiska fizyków. Większość członków Komitetu we wszystkich kadencjach stanowili nauczyciele akademiccy, reprezentujący najliczniejsze środowisko polskich fizyków. Od początku Komitet Fizyki współpracuje ściśle z Polskim Towarzystwem Fizycznym. Prezes Towarzystwa bierze udział w pracach Prezydium Komitetu. W zakresie zagadnień dotyczących fizyki Komitet współpracował także z Państwową Radą ds. Pokojowego Wykorzystania Energii Jądrowej. Ostatnio nawiązał współpracę z Forum Dziekanów i Dyrektorów Instytutów Fizyki.

Komitet Fizyki pełni funkcję Komitetu Narodowego Unii Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP), której Polska jest krajem założycielskim. W ramach tej funkcji Komitet desygnuje przedstawicieli Polski do poszczególnych Komisji IUPAP, aktywnie uczestnicząc w jej pracach.

Komitet obejmuje swoją działalnością nauki fizyczne. Działają w nim następujące sekcje: Fizyki Fazy Skondensowanej Materii; Fizyki Jądrowej i Cząstek Elementarnych; Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optyki; Fizyki Komputerowej; Fizyki Plazmy; Fizyka Teoretyczna – Badania Podstawowe.

W przeszłości działały także w ramach Komitetu „ Sekcja ds. nauczania fizyki”, „ Sekcja ds. IUPAP”, „ Zespół ds. współpracy z przemysłem”, „Zespół ds. wydawnictw i informacji naukowej”.

W ramach sekcji prowadzone są spotkania naukowe oraz opracowania ekspertyz i opinii na temat zagadnień merytorycznie związanych z działalnością sekcji.

Naczelnym zadaniem Komitetu Fizyki jest: wspieranie badań naukowych w dziedzinie fizyki, troska o kształcenie fizyków i o poziom nauczania fizyki, promowanie wykorzystania osiągnięć fizyki.

W czasie swojego istnienia Komitet dostosowywał do zmieniających się możliwości sposoby realizacji tych zadań.

Jedną z bardzo istotnych form wspierania przez Komitet badań naukowych było dofinansowywanie wybranych programów badawczych. Wsparcie to było szczególnie cenne dla niewielkich placówek naukowych. Podstawową zasadą było wspieranie działalności naukowej wyłącznie zespołów spoza placówek naukowych PAN oraz badań nieobjętych oficjalnym celowym finansowaniem (np. poprzez programy resortowe, węzłowe). Ten ostatni warunek przyczynił się skutecznie do promowania nowych kierunków w badaniach fizycznych. Na ogół rocznie Komitet dofinansowywał od 10 do 70 tematów naukowych. Dofinansowanie miało charakter wieloletni. Komitet corocznie oceniał uzyskiwane postępy wspieranych finansowo tematów.

Komitet Fizyki PAN wspiera organizację spotkań naukowych. Udziela rocznie dotacji finansowych organizatorom ponad 20 spotkań naukowych ( konferencji, sympozjów, szkół). Wśród nich połowa to spotkania o charakterze międzynarodowym. Niektóre z nich mają charakter spotkań cyklicznych i odbywają się przy stałym, licznym uczestnictwie fizyków z całego świata (m.in. International School on The Physics of Semiconducting Compunds, Max Born Symposium, International Conference on Molecular Spectroscopy i inne).

Ważnym elementem działalności Komitetu Fizyki były i są opracowania ekspertyz oraz przedstawianie opinii o stanie badań z fizyki w Polsce. Ekspertyzy takie powstawały albo z inicjatywy własnej Komitetu, albo w odpowiedzi na zapytania władz PAN bądź ministerstwa szkolnictwa wyższego. Często była to ocena całokształtu badań z fizyki w Polsce. Przykładem tego były opracowania przygotowane na Kongresy Nauki Polskiej: publikacja Ocena stanu badań fizycznych w Polsce („Nauka” 4/1995); materiały sesji Fizyka polska u progu trzeciego tysiąclecia (pod redakcją J. Szudego, Toruń 1998) oraz Fizyka w Polsce w roku 2000 („Postępy Fizyki” t. 52 z.2, 2001). Komitet opracował także szereg ekspertyz lub formułował oceny na tematy bardziej szczegółowe. Należą do nich: Ocena programu nauczania fizyki w szkołach (1977); ekspertyza Zatrudnienia fizyków w przemyśle (1978); ekspertyza Ocena stanu i potrzeb biofizyki (1978); zaopiniowanie projektu Ustawy o szkołach wyższych (1981); dotycząca fizyki część opracowania Raport o stanie nauki polskiej (1982); ekspertyza Sytuacja fizyki jądrowej w Polsce i perspektywy jej rozwoju (1983); uwagi do opracowania Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i Techniki Ocena luki technologicznej w Polsce w stosunku do przodujących krajów świata, diagnoza i program jej ograniczenia (1984); ocena inicjatywy stworzenia w Polsce Narodowego Źródła Promieniowania Synchrotronowego (1999); ocena projektu utworzenia Krajowego Laboratorium Fizyki Atomowej, Molekularnej i Optyki (2000).

W niektórych okresach istnienia Komitetu Fizyki sprawami kształcenia fizyków i nauczania fizyki zajmowała się „Sekcja ds. nauczania fizyki”. Jedną z form wpływania na kształcenie fizyków oraz na nauczanie fizyki były wymienione powyżej ekspertyzy programów nauczania fizyki w szkołach licealnych, a także opiniowanie ustaw dotyczących kształcenia w szkołach wyższych.

Ważną formą szerzenia wiedzy fizycznej jest wspieranie szeroko pojętej popularyzacji fizyki we wszystkich jej formach, od spotkań naukowych z udziałem studentów i uzdolnionej młodzieży, jak corocznie organizowane w Odolanowie Lato z Helem (Instytut Fizyki Molekularnej PAN w Poznaniu), Warsztaty Fizyki Półprzewodników Półmagnetyczne w Oborach (Instytut Fizyki PAN wspólnie z Instytutem Fizyki Doświadczalnej UW w Warszawie), przez coroczną Olimpiadę Fizyczną, po otwarte imprezy o charakterze ogólnopolskim typu – Festiwal Nauki – i ogólnoeuropejskim, np. Physics on Stage.

Przez szereg kadencji działał w ramach Komitetu Fizyki „Zespół ds. współpracy z przemysłem”. Jego naczelnym zadaniem było doprowadzanie do wykorzystania w działalności przemysłowej osiągnięć fizyki. Swoje zadanie zespół realizował przez informowanie kół gospodarczych o tych osiągnięciach. Przekonywał też o celowości zatrudniania fizyków w przedsiębiorstwach przemysłowych. Zespół propagował przejmowanie do instytutów fizyki wyników osiąganych w skali laboratoryjnej i wdrażanie ich do produkcji, odnosząc na tym polu pewne sukcesy.

Przedmiotem szczególnej uwagi Komitetu Fizyki na przestrzeni ostatnich kilku lat jest problem integracji środowiska fizyków w Polsce. Zadanie to realizowane jest zarówno przez działania doraźne, jak i długofalowe.

Została stworzona baza danych o fizykach i laboratoriach fizycznych działających w Polsce we wszystkich placówkach naukowych (działających również w innych niż fizyka dziedzinach). Wydane zostały: pod redakcją J. Stankowskiego, J. Małeckiego i A. Wójtowicza opracowanie Kto jest kim w fizyce oraz słownik biograficzny pt. Who is Who in Physics, Poland 1997 , obejmujący prawie wszystkich aktywnie działających fizyków polskich, ze szczegółowym określeniem ich specjalizacji, wskazaniem ich wybranych ważniejszych publikacji oraz aktualną afiliacją.

Ważnym punktem działalności Komitetu Fizyki jest również dofinansowywanie i współudział w organizowanych co dwa lata przez Polskie Towarzystwo Fizyczne Zjazdach Fizyków Polskich. Istotna jest pomoc Komitetu w wydawaniu organu Polskiego Towarzystwa Fizycznego „Postępów Fizyki”, a także wspieranie wydawania mającego obieg światowy czasopisma „ Acta Physica Polonica”.

Tekst prof. Ryszarda Sosnowskiego pochodzi z książki "Polska Akademia Nauk 1952-2002 Placówki i Komitety", Warszawa 2002